Güncelleme: 20 Mayıs 2021
Dünya Sağlık Örgütü (WHO) COVID-19 virüs (yeni korona virüsü) yayılımını 11 Mart 2020 tarihinde küresel salgın olarak tanımladı. İlgili haberlere göre durum global düzeyde gelişimini sürdürüyor; yeni korona virüs varyantları keşfedilir ve COVID-19 aşılama programı ilerlerken, ülkeler seyahat kısıtlamalarını ve/ya güvenlik önlemlerini artırıyor ya da gevşetiyorlar.
CPJ’in kayıtlara geçirdiği üzere pek çok ülkede yetkililer bağımsız haberciliğin ve bilgiye ulaşımın önünü kesme çabalarına rağmen dünyanın her yerindeki gazeteciler kamuoyunu virüse ve devletlerin onunla mücadelesine dair bilgilendirmek için kilit bir rol oynuyorlar. CPJ’in gazetecilerle yaptığı röportajlara göre medya mensupları büyük baskı ve zorluklarla karşı karşıyalar ve seyahat, röportajlar ve çalışmaları gereken lokasyonlar nedeniyle hastalık kapma potansiyelleri var. CPJ’in son zamanlardaki haberlerinde işlendiği üzere, gazeteciler COVID-19 nedeniyle sansür, gözaltı, fiziksel veya İnternet üzerinden taciz ve işlerinden olma gibi durumlarla karşı karşıya kaldılar.
Salgını haberleştiren gazetecilerin gündemi takip etmek ve son tavsiye ve kısıtlamaları öğrenmek için WHO bilgilerini ve yerel sağlık kurumlarını izlemeleri gerekiyor.
Salgına dair son gelişmelerden haberdar olmak için Johns Hopkins Üniversitesi Korona Virüsü Kaynak Merkezi güvenli ve itimat edilebilir bir kaynaktır.
SAHADAYKEN GÜVENDE OLMAK
Uluslararası seyahat kısıtlamaları ve/ya güvenlik önlemleri hızla değişiyor. Yani gideceğiniz her görev değişebilir veya iptal olabilir.
ABD Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezleri (CDC) verilerine göre aşılanmış medya çalışanları bu halde de virüsü yaymalarının mümkün olduğunu dikkate almak zorundalar ve Yale Üniversitesi Tıp bölümüne göre farklı aşılar farklı virüs varyantlarına karşı değişen seviyelerde koruma sağlıyorlar. Bu yüzden sosyal mesafe ve maske kullanımı gibi COVID-19 önlemlerini uygulamaya devam edilmeli.
COVID-19 küresel salgınını haberleştirmeyi düşünenler aşağıdaki güvenlik bilgilerini dikkate almalılar:
Ön Hazırlık
* Mümkünse ve sizin için güvenliyse, özellikle de hastalık bulaşma riskinin yüksek olduğu bir bölgeye gitmeden önce COVID-19 aşısı olmayı gözden geçirin.
* Hastalık kapma ve/ya geçirme riskini minimuma indirmek için, bulunduğunuz yerdeki risk düzeyini de göz önüne alınarak, röportajları birebir görüşmek yerine telefon veya İnternet aracılığıyla yapmayı sürdürmeli.
* CDC verilerine göre yaşlı insanlar ve diyabet ile obezite gibi kronik sağlık sorunu olan bireyler yüksek risk altında. Eğer bu risk kategorilerine dahilseniz, bulunduğunuz yerdeki risk düzeyini de göz önüne alarak, sizi halk ile doğrudan temasa mecbur edecek haberlere dahil olmamalısınız. Hamile olan çalışanlar da buna dikkat etmeli.
* New York Times’ın dikkat çektiği üzere, medya yöneticileri COVID-19 küresel salgınını haberleştirecek çalışanlarını seçerken belli milletlerden olanların potansiyel ırkçı saldırılara maruz kalabileceğini göz önünde bulundurmalı.
* Dünya çapında seyahat kısıtlamaları veya kapanma kararları kısa süre içinde ve önceden haber verilmeden değiştirilebilir. Görev başında hastalanırsanız size yardım etmek ve destek vermek için nasıl bir planları olduğunu yöneticinizle konuşun. Kendinizi uzun süre izole etmeniz ve/veya kapalı bir bölgede ya da karantina altında kalma olasılıklarını da göz önüne alın.
Psikolojik Sağlık
* Reuters Enstitüsü ve Oxford Üniversitesi’nin belirttiği üzere, en tecrübeli gazeteciler bile COVID-19 salgınını haberleştirirken psikolojik sıkıntılar yaşayabilirler. Yöneticiler gazetecilerinin ne durumda olduklarını düzenli aralıklarla kontrol etmeli ve gerekirse destek vermeliler.
* COVID-19 küresel salgınından etkilenmiş bir lokasyon veya bölgede habercilik yapmanın potansiyel psikolojik etkilerini hesaba katın; özellikle de bir sağlık veya izolasyon merkezi veya kapanma uygulayan bölgede olacaksanız. DART Gazetecilik ve Travma Merkezi travmatik konuları işleyen haberciler için faydalı bir kaynaktır. COVID-19 haberciliği yapan gazeteciler için zihin sağlığı da dahil, güvenlik konularında üzerine kaynaklar için CPJ’in Acil Durumlar sayfasını ziyaret edin.
Enfeksiyondan & Başkalarına Bulaştırmaktan Kaçınma
Çoğu ülkede sosyal/fiziksel mesafe yöntemiyle korunma uygulanmaya devam ediliyor ancak tavsiye edilen mesafe ülkeden ülkeye değişebilir. Eğer aşağıda sıralı yüksek risk barındıran lokasyonlardan herhangi birinde haber yapılacaksa, oradaki hijyen tedbirlerini önceden araştırın. Herhangi bir şüpheye düşerseniz oraya gitmeyin.
* Her çeşit sağlık kurumu
* Yaşlılar yurdu
* Hasta herhangi bir insanın evi; yaşlı, hamile veya sağlık sorunları olan biri
* Hastalık bulaşma riskinin yüksek kabul edildiği her tür işyeri (mesela bir et işleme tesisi)
* Morg, cenaze evi, krematoryum veya cenaze töreni
* Karantina, izolasyon bölgesi veya kapatılmış bir bölge
* Dar ve kalabalık bir sosyal alan (dar alanda inşa edilmiş gecekondu mahallesi veya Brezilya’daki “favela” denen varoşlar gibi)
* COVID-19 vakaları görülen bir göçmen kampı, hapishane veya gözaltı merkezi
Enfeksiyondan kaçınmak için standart öneriler aşağıdaki gibi:
* Yerel yetkililerin tavsiye ettiği mesafe neyse onu koruyarak herkesten uzak durun; özellikle de hapşırma ve öksürme gibi solunum yolları rahatsızlıkları belirtileri gösterenlerin yanındayken ve/ya yaşlılarla, kronik sağlık sorunları olanlarla, hastalık belirtisi gösterenlerin yakınlarıyla, COVID-19 hastalarını tedavi eden sağlık personeliyle veya daha yüksek risk barındıran lokasyonlarda çalışanlarla röportaj yaparken dikkatli olmalısınız.
* Röportajları açık havada yapmaya çalışın. İç mekanda olmanız gerekiyorsa hava akımı olan (mesela açık pencereli ) bir lokasyon seçin ve dar mekanlardan kaçının.
* El sıkmaktan, kucaklaşmaktan ve öpüşmekten kaçının.
* Röportaj yaparken muhatabınızla yüz yüze değil, daima tavsiye edilen veya daha uzun güvenli mesafeyi korumaya dikkat ederek, bir diğer açıda durun.
* Ellerinizin tamamını sık sık ve gerektiği şekilde, sıcak su ve sabun kullanarak en az 20 saniye yıkayın. Ellerinizin düzgünce kurulandığından emin olun. Elleri düzgünce yıkayıp kurulamaya dair faydalı bir rehber WHO İnternet sitesinde bulunabilir.
* Sıcak su ve sabun yoksa antibakteriyel jel veya mendil kullanın ama mutlaka sıcak ve su bulur bulmaz gene ellerinizi yıkayın. (CDC tavsiyesine göre %60 üzeri etanol veya %70 üzeri izopropanol içeren alkol bazlı jeller kullanılmalı). Elinizi düzenli olarak yıkama rutininizin yerine el dezenfektanı kullanmayı alternatif olarak düşünmeyin.
* Hapşırırken ve öksürürken daima ağzınızı ve burnunuzu kapatın. Kağıt mendile öksürdüğünüz veya hapşırdığınızda derhal güvenli ve gerekli olduğu şekilde çöpe atın ve ardından ellerinizi düzgünce yıkamayı unutmayın.
* Bir BBC haberinde de işlendiği üzere, yüzünüze, burnunuza, ağzınıza, kulaklarınıza vs dokunmaktan kaçının.
* Habere gitmeden önce tüm mücevher ve saat gibi takılarınızı çıkartın; virüsün pek çok farklı yüzeyde farklı sürelerce canlı kalabileceğini unutmayın.
* Başka insanların temas ettiği bardak, tabak ve çatal-bıçak ile yemek ve içmekten kaçının.
* Saçınızın tamamı örtülü olmalı. Uzun saçlıysanız toplayın ve kapalı tutun.
* Gözlük takıyorsanız düzenli aralıklarla sıcak su ve sabunla temizleyin.
* Gözlerinize dokunma ve dolaysıyla hastalık kapma olasılığınızı kuvvetlendireceği için mümkünse çalışırken kontakt lens kullanmaktan kaçının.
* Ne giyeceğinize bazı kumaşları silip temizlemenin diğerlerine göre daha kolay olduğunu göz önüne alarak karar verin. Haberden dönüşte tüm giysiler dikkatlice çıkarılmalı ve deterjan ile yüksek ısıda yıkanmalı.
* Mümkünse görevdeyken nakit para kullanmaktan kaçının ve kredi/banka kartlarınızı, cüzdanınızı ve/veya çantanızı düzenli olarak temizleyin. Mümkün olduğunca ellerinizi ceplerinize sokmaktan kaçının.
* Görev yapacağınız yere nasıl gideceğinizi ve döneceğinizi planlayın. Mümkünse yoğun saatlerde toplu taşıma kullanmaktan kaçının ve inerken mutlaka ellerinize alkol bazlı jel sürün. Kendi aracınızla seyahat ediyorsanız araçtaki hasta bir kişinin diğerlerine de hastalık bulaştırabileceğini bilin.
* Kişisel aracınız veya şirket aracıyla seyahat ediyorsanız, araçtaki hasta birinin virüsü diğerlerine de bulaştırabileceğini bilin. Araçta hava dolaşımı olması için pencereler açık halde seyahat edin ve araç içindeyken de maske veya diğer yüz koruyucularınızı takın.
* Yorgun insanların hijyen kurallarını uygularken hata yapmaları daha kolay olacaktır; düzenli molalar verin ve enerjinize/yorgunluk düzeyinize dikkat edin. İşe giderken veya dönüş yolunda uzun süreli araba kullanmak gerekiyorsa bunu da hesaba katın.
Tıbbi Kişisel Korunma Ekipmanı (KKE)
Medya mensupları görev koşulları gereğince güvende olmak için çeşitli tıbbi KKE kullanmak durumunda olabilirler. Herhangi bir tıbbi KKE’nı güvenli şekilde giyip çıkarırken en iyi güvenlik pratiklerine sıkı şekilde sadık kalmak gerekiyor. CDC kaynaklı genel bilgilendirme için lütfen buraya tıklayın Bilhassa ekipmanı çıkarırken hastalık bulaşma riski çok yüksek. Herhangi bir şüpheye düşerseniz habere gitmeden önce tavsiye ve eğitim almaya çalışın.
Pek çok ülkede kaliteli tıbbi KKE bulunabilirliğinin hala düşük olabileceğini, erişimin zor olabileceğini bilin ve bu ekipmanları kullanmanın etkilerini lütfen göz önüne alın.
* KKE’nın size tam uyduğundan emin olun. (Çok dar olursa) hareketinizi kısıtlayabilir veya (çok bol olursa) kapı kolu gibi yerlere takılarak yırtılabilir.
* Minimum güvenlik gereksinimlerine dikkat edin ve daima kaliteli markalardan tıbbi KKE kullanın. Hatalı ya da sahte ekipmana veya taklit ürünlere dikkat edin. Önde gelen ve en çok güvenilen markalardan bazıları burada görülebilir
* Bir sağlık kurumu veya benzeri virüsten etkilenmiş lokasyondayken koruyucu eldiven kullanın. Nitril eldivenlerin latekse kıyasla daha iyi koruma sağladığını bilin. Üst üste iki çift giymek de güvenliği artırır.
* Salgından etkilenmiş bir alanı veya sağlık kurumunu ziyaret edecek veya orada çalışacaksanız sağlık çalışanlarının kullandığı tipte yüz maskesi veya koruyucu tulum benzeri tıbbi KKE de gerekli olabilir.
* Tüm vücudunuzu kaplayan bir KKE giyecekseniz, tuvalet ihtiyacınızı giymeden önce giderin.
* Gittiğiniz habere bağlı olarak kullanıp atılabilir ayakkabılar giymeniz veya su geçirmez ayakkabı kılıfları kullanmanız gerekebilir; her ikisini de mekanı terk eder etmez silmek veya yıkamak gerekir. Su geçirmez kılıf kullanıyorsanız mekanı terk etmeden önce çöpe atılmalı ve asla tekrar kullanılmamalı.
* Her nevi tıbbi KKE’nın eğitimli bir profesyonel gözetiminde giyilip çıkarılması tavsiye edilir; o giyip çıkarma anı virüsle temas anı olabilir. CDC tarafından hazırlanan bu giyme ve çıkarma videosu yararlı olabilir ancak eğitim/gözetim yerine geçeceği düşünülmemelidir.
* Eldivenler, tutumlar, önlükler veya ayakkabı kılıfları gibi tek kullanımlık ekipmanları asla tekrar kullanmayın. Birden çok sefer kullanılan her nevi ekipman mutlaka düzgünce virüsten arındırılmalı ve dezenfekte edilmelidir. Virüsle temas etmiş tüm tıbbi KKE’lerin lokasyondan ayrılmadan ÖNCE çöpe atıldığından emin olun.
Yüz Maskeleri
Sokakta halk ile temas halinde veya yüksek risk taşıyan lokasyonlarda çalışan medya mensupları için yüz maskelerinin doğru kullanımı bilhassa önemli. Dar ortamlarda havadaki konsantre virüs oranının muhtemelen normalin üzerinde olacağını, dolaysısıyla potansiyel maruz kalma riskinin artacağını göz önünde tutun.
Doğru kullanılmadığı takdirde yüz maskelerinin virüs bulaştırma riski oluşturduklarını bilin. Lancet tarafından yapılan, yakın tarihli bir araştırmaya göre virüs cerrahi maske üzerinde yedi gün sonra halen tespit edilebiliyor. Bu araştırmaya göre, maskeyi çıkarırken, birden çok sefer kullanırken veya maske takarken yüzünüze dokunarak hastalık kapma riski mevcut.
Maske takıyorsanız aşağıdaki tavsiyelere uymalısınız:
* Dar bir alanda, başka insanlarla yakın temasta veya yüksek risk taşıyan bir lokasyonda çalışırken standart “cerrahi” maske yerine bir N95 maskesi (veya FFFP2/FFP3) önerilir.
* Maskenin burnunuzun kemerine ve çenenize iyice oturduğundan emin olun; aradaki boşluklar minimum olsun.
* Sakal veya bıyığınızı kesin ki maske yüzünüze sıkıca otursun.
* Maske güvenliğine dikkat etmek çok önemli. Maskenin önüne dokunmaktan kaçının, sadece saplarından tutarak çıkarın ve mutlaka gerekli değilse maskeyi taktıktan sonra düzeltmeye çalışmayın. Maskeye dokunursanız ellerinizi yıkayın.
* Maskeleri tekrar kullanmak büyük risk oluşturuyor. Kullanılmış maskeleri mutlaka kapalı bir torba içerisinde çöpe atın.
* Maskeyi çıkardıktan sonra daima ellerinizi sabun ve sıcak su ile yıkayın veya (%60 üzeri etanol veya %70 üzeri izopropanol içeren) alkol bazlı bir el temizleyicisi ile silin.
* Maske nemlenince hemen yeni, kuru bir maske ile değiştirin.
* Maskenin kişisel korunmanın sadece bir parçası olduğunu unutmayın bunun yanında gözlerinize, ağzınıza, kulaklarınıza ve burnunuza dokunmamanız ve ellerinizi sıklıkla sıcak su ve sabun ile yıkamanız gerekir.
* Maskeler lokasyona göre piyasada bulunmayabilir veya fiyatları aşırı yükselmiş olabilir.
Cihaz Güvenliği
COVID-19’un virüsle temas etmiş ekipmanlar yoluyla yayılabileceği bir gerçektir. Her kullanımdan sonra uygulanacak sıkı bir dezenfekte rutini belirlenmelidir:
* Mümkün oldukça ‘balık oltası’ denen tipte mikrofonları güvenli bir mesafeden kullanın. Yaka mikrofonları ancak sıkı hijyen kurallarının uygulanabileceği kontrollü ortamlarda kullanılmalıdır..
* Mikrofon süngerleri her görevden sonra yüksek ısıda deterjanla yıkanmalı ve dezenfekte edilmeli. Hastalığı yaymaktan kaçınmak için süngeri nasıl güvenli biçimde çıkarabileceğinizi sorup öğrenin. “Rüzgar kürkü” tipi başlıkları temizlemek daha zor olabileceği için kullanmamaya çalışın.
* Mümkün oldukça ucuz kulaklıklar kullanın ve özellikle konukların kullandıklarını tek seferlik kullanım için düşünün ve atın. Tüm kulaklıkları kullanmadan önce ve sonra silip dezenfekte edin.
* Güvenli bir mesafeden çekim yapmanıza imkan verecek lensleri tercih edin.
* Mümkün oldukça kablosuz, mobil ekipman kullanmaya çalışın.
* Çalışırken ekipmanlarınızı nereye bırakacağınıza dikkat edin. Hiçbir şey ortada kalmasın, her şeyi kullandıktan sonra kabına koyun ve kapatın (mesela, silmesi ve temiz tutması kolay olacak sert valizler).
* Mümkünse ve pratikse ekipmanınızı kullanırken bir çeşit plastikle sarın. Bu sayede ekipmanın yüzeyinin virüsle temas etme olasılığı minimuma inecektir ve temizleyip dezenfekte etmesi daha kolay olacaktır.
* Yanınızda yedek bataryalar taşıyarak lokasyonda ekipman şarj etmekten kaçının çünkü pil de virüse maruz kalabilecek bir diğer eşyadır.
* Tüm ekipmanları daima Meliseptol gibi hızlı etki eden antimikrobik mendillerle temizleyin ve sonrasında tamamen temizleyin. Cep telefonları, tabletler, kablolar, prizler, kulaklıklar, taşınabilir bilgisayarlar, sabit diskler, kameralar, basın kimlikleri ve boyun askıları, ayrıca kullandığınız her tip diğer ekipman dezenfekte edilmelidir.
* Geri döndüğünüzde mutlaka tüm ekipmanı dezenfekte ettirin ve ekipmandan sorumlu olanları bunu yapmaları için önceden uyarın. Ekipman sorumlularının dezenfekte işlemini güvenli bir şeklide yapabilmek için eğitim almalarını sağlayın. Göreve giden hiçbir ekipmanın sorunlusu tarafından temizlenmeden ortalıkta bırakılmayacağından emin olun.
* Göreve bir araç ile gidiyorsanız içinin her görev dönüşünde eğitimli biri tarafından etraflıca temizlendiğinden emin olun. Kapı kolları, direksiyon, vites, el freni, yan aynalar, baş destekleri, emniyet kemerleri, ön panel ve pencere açma kolları/düğmeleri gibi sık dokunulan yerler bilhassa dikkat edilmesi gereken parçalar.
Elektrikli Ekipman Temizliği
Aşağıdaki maddeler elektrik ile çalışan ekipmanları temizlemek için bazı genel ipuçlarıdır. Herhangi bir temizlik yapmadan önce daima üreticinin hazırladığı kullanım kılavuzunu okuyun.
* Tüm güç kaynaklarını veya kablolarını çıkartın/sökün.
* Sıvıları ekipmandan uzak tutun ve spreylenen maddeler, çamaşır suları veya aşındırıcı maddelerden uzak durun. Bunların ekipmana zarar vereceği neredeyse kesindir.
* Hiçbir maddeyi alete doğrudan spreylemeyin.
* Sadece aşındırmayan, yumuşak, lif bırakmayan bezlerle temizlik yapın.
* Bezi nemlendirin ama ISLATMAYIN. Beze biraz sabun ekleyin elinizle sürterek sabunu beze yedirin.
* Cihazın tamamını birden çok kere silin.
* Cihazdaki (şarj girişi, kulaklık girişi, klavye gibi) açık kısımları nemlendirmemeye dikkat edin.
* Cihazınızı temiz, kuru ve yumuşak bir bez ile silin
* Belli bazı üreticiler her nevi sert ve geçirgen olmayan yüzey için %70 izopropil alkol içeren bezler öneriyor.
* Ekipmanınızı dezenfekte etmeden önce üretici ile temasa geçin çünkü dezenfektanlar cihazınıza zarar verebilir.
Daha detaylı bilgi bu makalede bulunabilir.
Dijital Güvenlik
* COVID-19 salgını haberlerinden dolayı gazetecilerin İnternet üzerinde maruz kaldıkları düşmanlık düzeyi arttı. Bu saldırılar aşı karşıtı gruplar veya maske karşıtları tarafından gerçekleştirilebilir. Kendinizi saldırılara karşı korumak için CPJ’in tavsiyelerini okuyun.
* Devletler ve teknoloji şirketleri COVID-19’un yayılışını takip etmek için elektronik gözetleme yöntemlerine başvuruyorlar. Bunlardan biri de, Citizen Lab haberine göre, gazetecileri hedef almak için kullanılmış Pegasus casus yazılımını yaratan NSO Grubu olarak bildiriliyor. İnsan hakları koruyucuları bu gözetleme tekniklerinin sağlık krizi bittikten sonra insanları hedef almak için kullanılabileceğine dair endişeliler. Uluslararası Şeffaflık bu küresel gelişmeleri İnternet sitesinde takip ediyor.
* Suçlular mevcut sağlık krizinden faydalanarak kişileri ve kurumları dolandırıyorlar. COVID-19 alakalı bağlantılara tıklarken veya dökümanları indirirken durup düşünün. Bir Electronic Frontier Vakfı haberine göre, suçlular cihazlara zararlı yazılımlar yerleştirecek sofistike tuzaklar kuruyorlar. Sosyal medya kullanırken COVID-19 ile alakalı linklere tıklarken dikkatli olun; bazıları sizi zararlı yazılımların cihazınıza bulaşacağı sitelere götürüyor olabilir.
* The Guardian haberinde işlendiği üzere, devlet sponsorluğunda yayılabilecek yanlış bilgiye karşı da genel olarak yanlış bilgilendirme konusunda da dikkatli olun; WHO bu konuya özellikle dikkat çekti ve BBC altını çizdi . WHO sitesinde yanlış bilgilere dair bir rehber bulunuyor.
* İnternet üzerinden konferans ve mahremiyet sorunları konusunda okuma yapın ki bu tip hizmetlerin verileriniz ile ne yaptığını, neye erişimleri olduğunu ve ne kadar güvenli olduklarını öğrenin. Giderek daha çok insan evden çalıştığı için İnternet korsanlarının böyle hizmetleri hedef aldıklarını unutmayın.
* COVID-19 haberciliğini yakından takip etmesi beklenecek otoriter rejimlerin yönettiği ülkelerde veya bu ülkelere dair haber yaparken risklerin farkında olun. CPJ’in altını çizdiği üzere belli devletler salgının yayıldığını gizlemek isteyebilir ve bu amaçla medyaya sansür getirebilir ve/veya aksi yönde haber yapanları cezalandırabilir.
Suç&Görev Esnasında Fiziksel Güvenlik
* Uluslararası seyahat gerektiren bir habere gidebilecek durumdaysanız (aşağıdaki gibi) varış noktanızdaki son güvenlik durumundan haberdar olun. Salgının başından bu yana dünya çapında ani şiddet olayları ve protestolar gözlemlendi. Bazı gazeteciler sözlü saldırılara uğradıklarını veya suçluların hedefi olduklarını belirttiler. Güvenliğinizi hafife almayın.
* Kırsal alanlarda haber yaparken özellikle dikkatli olun. Yerel halk COVID-19 taşıyabileceğinden korktuğu ‘yabancılara’ şüphe ile veya düşmanca bakabilir.
* COVID-19 tedbirlerinin uygulandığı bölgelerde polisten gelebilecek fiziksel saldırı veya göz yaşartıcı gaz kullanımı gibi sert müdahalelere karşı uyanık olun.
* CPJ’in altını çizdiği üzere, otoriter rejimler tarafından yönetilen ülkelerde bulunan gazeteciler COVID-19 haberleri yüzünden gözaltına alınma, tutuklanma ve/veya sınır dışı edilme tehlikesine karşı uyanık olmalılar.
Uluslararası Seyahat Gerektiren Görevler
Dünya çapındaki seyahat kısıtlamaları nedeniyle uluslararası seyahatle çıkmak halen zor. Eğer bir yurtdışı görevi aldıysanız aşağıdakilere dikkat etmelisiniz:
* Varış noktanızdaki mevcut ve/veya getirilecek seyahat kısıtlamalarından haberdar olun; bunlar kısa süre içinde değişebilir.
* Bir ülkenin farklı yerlerinde karantina önlemleri veya sokağa çıkma yasakları önceden haber verilmeden veya çok kısa süre önce haber verilerek yürürlüğe konabilir. Varış noktanızdaki yerel haber kaynaklarını takip edin.
* Nereden geldiğinize veya döndüğünüze bağlı olarak, seyahat sonrasında karantina kapsamına alınma zorunluluğu önceden haber verilmeden veya çok kısa süre önce haber verilerek yürürlüğe konabilir.
* Çalışacağınız bölgedeki tüm sağlık kurumlarını bilin. Aklınızda olsun, sağlık çalışanları önceden bildirmeden greve gidebilir veya protestolara katılabilir.
* KKE erişimi kısıtlı veya imkansız olabilir ya da KKE kalitesi şüpheli olabilir. Göreve gitmeden önce bunu mutlaka araştırın ve gerekiyorsa yanınızda götürün.
* Mümkünse göreve gitmeden önce COVID-19 aşısını ve varacağınız nokta için gerekli tüm aşıları olduğunuza ve hastalıktan korunma önlemlerini aldığınıza emin olun.
* Seyahat sigortanızı kontrol edin; COVID-19 lakalı seyahatleri kapsamıyor olabilir. Bazı devletler sayıları giderek artan bazı ülkelere seyahat etmeye dair farklı düzeylerde uyarılar yaptıklarını bilin.
* Katılmayı düşündüğünüz herhangi bir etkinliğin durumunu düzenli aralıklarla kontrol edin. Çok sayıda ülkenin belli sayıların üzerinde insanın toplanmasını yasakladığını dikkate alın.
* Dünya çapında pek çok sınır halen kapalı. Tekrar açılan her sınır önceden uyarı olmaksızın tekrar kapanabilir; hastalık kapma durumunda uygulayacağınız plana bu da dahil olmalı.
* Hastaysanız seyahat etmeyin. Pek çok uluslararası ve bölgesel havaalanı ve diğer seyahat noktalarında katı sağlık kontrol tedbirleri uygulanıyor.
* Tam para iadesi veren uçak biletlerinden satın almalısınız. Haberlere göre, COVID-19 pek çok havayolu şirketine ağır mali yükler getiriyor.
* Varış noktanız için vizenizin geçerliliğini kontrol edin. Çok sayıda ülke yeni vize vermiyor.
* Seyahat ettiğiniz ülkenin COVID-19 taşımadığınıza dair tıbbi bir rapor isteyip istemediğini kontrol edin.
* Uçuş planlarınızı esnek tutun ve sağlık kontrol tedbirlerini ve ateş kontrol noktalarını göz önüne alarak uluslararası havaalanlarında fazladan zamanınızın olmasına dikkat edin. Aynı durum tren istasyonları, limanlar ve uzun mesafeli otobüs otogarları için de geçerlidir.
Görev Sonrasında
* Sağlık durumunuzu gözlemleyerek hastalık belirtisi gösterip göstermediğinizi kontrol edin
* Yüksek riskli bir bölgeden döndükten sonra kendinizi izole etmeniz gerekebilir. Lütfen ilgili devlet tavsiyelerini kontrol edin.
* COVID-19 üzerine son gelişmeleri ve bulunduğunuz ve gideceğiniz yerlerde uygulanan karantina ve izolasyon prosedürlerini takip edin.
* Bulunduğunuz ülkedeki duruma göre, döndükten sonra 14 gün içerisinde yakın temasta bulunduğunuz kişilerin isimleri ve numaralarından bir liste oluşturmayı düşünebilirsiniz. Eğer belirti göstermeye başlarsanız bu insanları tespit etmek için faydalı olacaktır.
Hastalık Belirtisi Gösteriyorsanız
* Ne kadar hafif olursa olsun, eğer COVID-19 belirtileri gösteriyorsanız veya göstermeye başladıysanız, yöneticilerinizi arayın ve görevinizin sona erdiği noktadan evinize gidebilmeniz için uygun bir taşıma biçimine onlarla beraber karar verin. Taksiye binmeyin.
* Kendinizi ve çevrenizi korumak için WHO, CDC veya yerel sağlık otoritesinin tavsiyelerine uyun.
* Belirtiler başladıktan sonra en az 7 gün evden çıkmayın (kesin süre devlet tarafından belirlenecektir). Böylece çevrenizdekilere hastalığı bulaştırmazsınız.
* Planlı olun ve yardım isteyin. İşvereninizden, arkadaşlarınızdan, akrabalarınızdan sizin için alışveriş yapmalarını ve kapınızın önüne bırakmalarını isteyin.
* Mümkün oldukça evinizdeki diğer insanlarla aranızda resmi makamlarca tavsiye edilen mesafeyi koruyun.
CPJ’in Güvenlik Kiti gazetecilere ve haber merkezlerine fiziksel, dijital ve psikolojik güvenlik alanlarında temel bilgi alabilecekleri kaynakları ve araçları sunuyor; bunlar arasında halk ayaklanmaları ve seçimleri haberleştirme de mevcut.
[Editörün notu: Bu tavsiyeler ilk olarak 10 Şubat 2020 tarihinde yayımlandı ve sık sık güncelleniyor. En tepedeki yayın tarihi en son güncellenmeyi gösteriyor.]