İstanbul, 5 Nisan 2024 – Gazetecileri Koruma Komitesi (CPJ) Cuma günü yapılan bir açıklama ile Türkiyeli yetkililere işlerini yapan medya ve muhabirlere engel olunmamasının yanı sıra, güvenlik güçleri tarafından şiddetli müdahaleye maruz kalan ve seçime dair haber yaptığı için İnternet ortamında tehdit edilen gazetecilerin şikayetlerinin soruşturulması için çağrıda bulundu.
Pazar günü yapılan yerel seçimlerin ardından seçim otoritesi Yüksek Seçim Kurulu (YSK) Van Büyükşehir Belediyesi’nin başkanlığını kazanan Halkların Eşitlik ve Demokrasi Partisi (DEM) adayının seçime girme hakkı olmadığına karar verip seçim galibiyetini geçersiz saydı. YSK bunu takiben Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın Adalet ve Kalkınma Partisi’nin (AKP) seçimde ikinci gelen adayını kazanan olarak ilan etti.
Bu karar ve Türkiye’nin ağırlıklı olarak Kürtlerin yaşadığı doğu ve güneydoğu bölgelerindeki diğer seçim hilesi iddialarınınsonucunda Van başta olmak üzere farklı şehirlerde toplumsal protesto eylemleri gözlemlendi. AKP’nin 60, DEM’in ise altı sandıkta sonuçlara itiraz ettiği Hakkari de protestoların ve çatışmaların görüldüğü şehirler arasındaydı.
Polis gösterilere gözaltılar, göz yaşartıcı gaz, plastik mermiler ve basınçlı su ile müdahale etti; bu esnada gazeteciler hedef alındı ve bazıları da gözaltına alındı. Birden çok gazeteci de internet üzerinden veya doğrudan tehdit edildiklerini söylediler.
CPJ Türkiye Temsilcisi Özgür Öğret: “Sahadaki muhabirler Türkiye’nin en savunmasız gazetecilerinden bazıları. Güvenlik güçleri, hatta sivil vatandaşlar bile, kurumsallaşmış cezasızlığa güvenerek işlerini yaptırmamak için gazetecilere karşı güç kullanıyorlar. Bu düşmanca tutum gazetecilerin İnternet üzerinden veya doğrudan maruz kaldıkları tehditlerin ciddiye alınmamasına kadar uzanıyor” dedi. “Türkiyeli yetkililer tehdit altında olduğunu düşünen her gazetecinin güvenliğini sağlamalı; gazetecilere verilen yurtdışı yasaklarını kaldırmalı; aşırı güç kullanımına dair iddiaları soruşturmalı ve saha muhabirlerine sürekli uygulanan şiddeti sona erdirmeliler.”
CPJ’e konuşan tüm Van muhabirleri Salı ve Çarşamba günü göz yaşartıcı gaza maruz kaldıklarını söylediler. Çarşamba akşamı yetkililerin DEM adayının kazandığını açıklamalarının ardından protestolar sona erdi ve kutlamalar başladı.
Seçim sonrasında çıkan olaylar esnasında CPJ gazetecilere yapılan müdahaleleri aşağıdaki şekilde kayıtlara geçirdi:
- Çarşamba günü İstanbul’un Esenyurt ilçesinde polis, DEM’in Van’daki durumunu protesto eden bir yürüyüşe müdahale ederken eylemi izleyen dört gazeteciyi gözaltına aldı: Mezopotamya Ajansı muhabiri Ferhat Sezgin, Yeni Yaşam gazetesi muhabiri Sema Korkmaz, Artı Gerçek muhabiri Müzeyyen Yüce ve Pir Haber Ajansı muhabiri Dilan Şimşek. Haberlere göre polis bu esnada gazetecilere şiddet uyguladı; Sezgin’in burnunu ve kamerasını kırdı. Cuma günü adliyeye getirilen gazetecilerden Yüce ve Şimşek savcılık tarafından serbest bırakılırken Sezgin ve Korkmaz ise tutuklanma talebiyle mahkemeye sevk edildiler. Mahkeme gazetecileri yurtdışına çıkış yasağı ile serbest bıraktı.
- Serbest gazeteci Medine Mamedoğlu protestolara dair haberleri sebebiyle ölüm tehditleri aldığını X üzerinden duyurdu. Bundan bağımsız olarak gazeteci Çarşamba günü Hakkari’de bir protesto yürüyüşünü izlerken bir süreliğine gözaltına alındı. CPJ ile Perşembe günü telefonda konuşan gazeteci avukatlarının hem ölüm tehditlerine hem de Hakkari’de onu gözaltına alan polislere dair ayrı ayrı suç duyurularında bulunacaklarını söyledi. Mamedoğlu gözaltı sırasında polislerin üzerinde bulunan iki kamerayı almak istediklerini, vermeyince de kendisine şiddet uyguladıklarını söyledi: “Ağzıma yumruk attılar. Sırtıma vurdular. Saçımı çektiler ve boğazımı sıktılar.” Gazetecinin aktardığına göre iki kameradan biri kırıldı, diğeri de hasar gördü.
- Serbest gazeteci Oktay Candemir Çarşamba günü X’e Van’da polis memurlarının telefonundaki görüntüleri zor kullanarak sildiklerini, bulunduğu yeri terk etmesi için tehdit edildiğini ve hakarete uğradığını yazdı. Aynı gün CPJ’e konuşan gazeteci polislerin yüzüne yumruk da attıklarını ve şikayette bulunacağını söyledi.
- Serbest gazeteci Ruşen Takva Salı günü Van sokaklarında canlı yayın yaparken tazyikli suya maruz kaldı. Gazetecinin yine Salı günü X’e yazdığına göre haberciliği sebebiyle İnternet üzerinden ölüm tehditleri aldı ve hakarete uğradı. Çarşamba günü CPJ’e konuşan Takva avukatı aracılığıyla tehdit ve hakaretler hakkında şikayette bulunacağını söyledi.
- Gazete Duvar Van muhabiri Kadir Cesur CPJ’e Perşembe günü konuştu ve hem Salı hem de Çarşamba günü polis tarafından hedef alınarak plastik mermilerle vurulduğunu söyledi. Salı günü sol diz kapağından vurulduğu olaya dair Cesur: “Polis protestoculara plastik mermi ile ateş ediyordu. Biz bir grup gazeteci olarak ayrı bir yerdeydik. Birden memurlardan biri dönüp bize ateş etti” dedi. Cesur’un anlattığına göre polis Çarşamba günü Van’da farklı bir noktada yine gazetecilerin üzerine ateş etti ve Cesur tekrar sol bacağından vuruldu. Cesur CPJ’e şikayette bulunmadığını ve bulunmayı düşünmediğini söyledi.
- KRT muhabiri Umut Taştan Çarşamba günü Van’da plastik mermi ile vurulduğunu bildirdi. CPJ yorum almak için Taştan’a ulaşamadı.
- JİNNEWS Hakkari muhabiri Rabia Önver Çarşamba günü bazı protestocuların polis tarafından gözaltına alınmasını takip ederken ayağından plastik mermi ile vuruldu. CPJ’e konuşan Önver yaralanmadığını ve şikayette bulunmayacağını söyledi.
- Rudaw kamera operatörü Muhammed Şakir, işvereninin X iletisine göre, Çarşamba günü Van’da olayları izlerken ayağından gaz fişeği ile vuruldu. CPJ yorum almak için Şakir’e ulaşamadı.
- Sözcü TV sunucusu Ece Üner Van’daki durum üzerine yorumda bulunması sebebiyle aldığı bir ölüm tehdidini Çarşamba günü X üzerinden paylaştı. CPJ yorum almak için Üner’e ulaşamadı.
- Siirt merkezli Ne Haber Ajansı Salı günü muhabirlerinin şehirdeki protestoları takip ederken polis tarafından yaralandıklarını ve hastaneye gittiklerini duyurdu. Ajansın Perşembe günü CPJ’e konuşan Ne Haber Ajansı muhabiri Yusuf Eren ayağından gaz fişeği ile vurulduğu için, ajansın bir diğer muhabiri olan Bünyamin Aybek’in ise göz yaşartıcı gaza maruz kalmaktan dolayı hastaneye gittiğini söyledi.
Bu sırada, sansür karşıtı grup Free Web Turkey Pazar günü seçim hilelerine dair iddialar içeren çok sayıda haberin erişime engellendiğini duyurdu.
CPJ yorum almak için Türkiye Cumhuriyeti İçişleri Bakanlığı’na ve İstanbul Cumhuriyet Başsavcılığı’na e-posta gönderdi ancak yanıt gelmedi.