تحقیقات کمیته‌ی حفاظت از روزنامه نگاران نشان می‌دهد که قطعی اینترنت تبعات جدی‌ای برای آزادی مطبوعات دارد و انجام موثر فعالیت حرفه‌ای را برای روزنامه‌نگاران دشوار می‌کند. قطع کردن یا ایجاد محدودیت برای دسترسی به اینترنت به این معنی است که کارکنان رسانه‌ها نمی‌توانند با منابع خبری خود تماس گرفته، اخبار را راستی آزمایی کنند یا گزارش‌های خود را به موقع ارسال نمایند. به گفته‌ی ناظران بین‌المللی Access Now، قطعی‌ها اغلب در زمان درگیری، ناآرامی سیاسی یا هنگام انتخابات اتفاق می‌افتند و دولت‌ها از این روش برای محدود کردن دسترسی مردم به اطلاعات استفاده می‌کنند.
قطعی اینترنت انواع مختلفی دارد و ممکن است در سراسر یک کشور یا فقط در مناطق خاصی رخ دهد. خبرنگارانی که با قطعی کامل مواجه هستند، شاهد قطع کامل اینترنت و سرویس‌های مخابراتی خواهند بود، به این معنی که نمی‌توانند به اینترنت وصل شوند یا از طریق تلفن ثابت یا همراه با دیگران تماس بگیرند. دولت‌ها ممکن است به رسانندگان خدمات اینترنتی دستور دهند تا دسترسی به وبگاه‌هایی مانند YouTube یا خدمات خاصی مانند برنامه‌های ارتباطی را محدود کنند که این محدودیت در دسترسی می‌تواند سبب شود که کارکنان رسانه‌ها نتوانند با دیگران ارتباط برقرار کرده یا محتوای خود را در اینترنت بارگذاری کنند. کاهش سرعت یکی دیگر از روش‌های کنترل اینترنت است که به علت باز نشدن صفحات اینترنتی و غیر ممکن بودن بارگذاری محتوا چندان فرقی با قطعی کامل ندارد.
کلید مقابله با انواع مختلف قطعی اینترنت آمادگی داشتن است. اطلاعات زیر می‌تواند برای خبرنگارانی که نگران قطع اینترنت هستند مفید باشد.
بهترین روش‌های رایج امنیت دیجیتال
آماده داشتن راهکارهای امنیت دیجیتال خوب پیش از قطعی بدان معنا است که هنگام تهیه‌ی گزارش در زمان قطعی کامل، هم آمادگی بهتری دارید هم بهتر از خود محافظت می‌کنید.
- دستگاه‌های خود را ایمن کرده و اطلاعات موجود روی آنها را محدود کنید تا اگر در حین تهیه‌ی گزارش در زمان قطعی اینترنت بازداشت شدید بهتر بتوانید از خود و منابع خبری‌تان محافظت کنید.
- برای تماس با دیگران از برنامه‌های پیام رسان دارای رمزگذاری سرتاسری استفاده کنید. رمزگذاری سرتاسری به این معنی است که محتوای ارسال شده و تماس‌های برقرار شده از طریق برنامه رمزگذاری شده‌اند و امکان رهگیری ندارند. به عنوان نمونه سیگنال یا واتس اپ چون شرکت‌هایی هستند که به محتوای پیام‌ها دسترسی ندارند، دولت‌ها نمی‌توانند با حکم قضایی آنها را وادار به همکاری کنند.
اطلاعات بیشتر در مورد امنیت دستگاه و ارتباطات رمزگذاری شده را در کیت ایمنی دیجیتال CPJ مطالعه کنید.
آماده شدن برای قطعی اینترنت
- زمان قطعی اینترنت یا خدمات مخابراتی را پیش بینی کنید. ناآرامی‌های مدنی، اعتراضات و انتخابات‌ها معمولا این نوع قطعی‌ها را در پی دارند. احتمال محدودیت‌های اینترنتی ممکن است در برخی از مناطق کشور بیش از سایرین باشند.
- مراقب تغییرات در قوانینی باشید که به دولت‌ها اجازه قطع دسترسی به اینترنت و سایر اشکال ارتباطی را می‌دهند. تحقیق کنید که دولت‌های دیگر منطقه در رابطه با قطعی اینترنت و ارتباطات چه می‌کنند.
- در مورد برنامه ریزی برای قطعی کامل اینترنت و ارتباطات با تحریریه و همکاران خود صحبت کنید. برای زمان قطعی اینترنت برنامه‌ای تدوین کنید که در آن جزئیات زمان و مکان ملاقات حضوری و چگونگی مستندسازی و انتقال گزارش به سردبیران در نبود اینترنت آمده باشد. شاید بد نباشد شماره‌‌های تماس تلفن ثابت را به اشتراک بگذارید، اما توجه داشته باشید که تماس از طریق خطوط تلفن ثابت ناامن است و نباید برای مکالمات حساس استفاده شود. برای حمایت از همکارانی که ممکن است در منطقه یا ناحیه‌ای که احتمالا با قطعی مواجه خواهد شد کار یا زندگی می‌کنند برنامه‌ریزی کنید.
- قبل از قطعی اینترنت، هر گونه سند یا محتوایی را که ممکن است در زمان قطعی به آن نیاز پیدا کنید را از وبگاه‌ها پرینت بگیرید.
- برای ذخیره‌ی اطلاعات در زمان قطعی اینترنت به کارمندان فلش مموری یا سی دی بدهید.
انتخاب ابزارهای مناسب
ابزارها و خدمات اینترنتی در برابر نقض‌های امنیتی آسیب پذیر هستند. به روزنامه‌نگاران توصیه می‌شود که اطلاعات خود درباره‌ی ایمنی دیجیتال به خصوص اطلاعات خود درباره‌ی ابزارهای ارتباطی مانند برنامه‌های پیام‌رسان را به روز نگه دارند. نکات زیر مربوط به آوریل ۲۰۲۱ و به روز است.
- زمانی که قطعی اینترنت صد در صد نیست می‌توانید با دانلود و راه‌اندازی سرویس‌های وی پی ان به وبگاه‌های مسدود شده دسترسی پیدا کنید. شرکت‌های رساننده خدمات اینترنتی مرتب وی پی آنها را مسدود می‌کنند، بنابراین توصیه می‌شود چند وی پی ان دیگر در دسترس داشته باشید. برخی از دولت‌ها استفاده از وی پی ان را غیرقانونی کرده‌اند، بنابراین از قانون کشور خود مطلع باشید. وی پی ان در زمان قطعی کامل اینترنت به شما کمکی نخواهد کرد.
- بیش از یک راه ارتباطی برای تماس با دیگران داشته باشید. دانلود و راه‌اندازی چندین برنامه‌ی ارتباطی کمک می‌کند تا در صورت مسدود شدن یکی از سرویس‌ها، بتوانید به سرویس‌های دیگر کوچ کنید. از خلا‌های امنیتی احتمالی برنامه‌های ارتباطی مختلف اطلاع داشته باشید. برای مثال، ممکن است رمزگذاری در برخی از سرویس‌ها پیش‌فرض نباشد و لازم باشد خودتان آن را فعال کنید.
- در زمان قطعی اینترنت ممکن است مجبور شوید از طریق روش‌های ناامن تر مانند پیامک ارتباط برقرار کنید، بنابراین مراقب نحوه اشتراک گذاری اطلاعات حساس باشید.
- روش به اشتراک گذاشتن داده از طریق بلوتوث، WiFi Direct، و ارتباطات میدان نزدیک یا ان‌اف‌سی را یاد بگیرید. با استفاده از این روش‌ها می‌توانید گوشی خود را با یک گوشی دیگر جفت کرده و بدون نیاز به اینترنت به تبادل داده بپردازید. این قابلیت‌ها را معمولا می‌توان در بخش تنظیمات گوشی پیدا کرد. استفاده از این روش‌ها را قبل از قطعی اینترنت تمرین کنید و ببینید چه محدودیت‌هایی در به اشتراک گذاری فایل دارند.
- برنامه‌های ارتباطی همتا به همتا مانند Briar و Bridgefy را دانلود و راه اندازی کنید. Briar یک برنامه‌ی پیام رسان با رمزگذاری سرتاسری است که از طریق اینترنت، WiFi Direct و بلوتوث کار می‌کند. Bridgefy نسبت به Briar از ویژگی‌های امنیتی کمتری برخوردار است، اما در مسافت‌های طولانی تر کار می‌کند.
- دسترسی به یک سیم کارت بین المللی با قابلیت رومینگ یا یک تلفن ماهواره‌ای می‌تواند به شما امکان دسترسی به اینترنت را بدهد. درباره‌ی خطرات امنیتی استفاده از این نوع خدمات، به ویژه امکان ردیابی موقعیت مکانی آگاهی داشته باشید. ببینید آیا استفاده از این در کشور شما قانونی هستند یا خیر.
در زمان قطعی اینترنت
- بسته به شرایط موجود تهیه‌ی گزارش در زمان قطعی اینترنت ممکن است خطر بازداشت شما را بیشتر کند. مطمئن شوید که هیچ گونه اطلاعات حساسی که بتواند برای شما یا دیگران دردسرساز شود روی دستگاه‌های خود ندارید.
- حتی اگر گزارش کردن در لحظه دشوار است شاید هنوز بتوانید حادثه‌ی در حال وقوع را مستند کنید. برای ذخیره‌ی داده‌ها و تحویل آن به همکاران و سردبیران در صورت امکان از فلش مموری یا سی دی رمزگذاری شده استفاده کنید. توجه داشته باشید که اگر اطلاعات ذخیره شده روی این نوع وسایل رمزگذاری نشده باشد، در صورت بازداشت این اطلاعات برای مقامات قضایی قابل دسترسی است.
- فایل‌ها را با استفاده از بلوتوث، WiFi Direct یا ان اف سی (معمولا در بخش تنظیمات دستگاه یافت می‌شود) بین دستگاه‌ها به اشتراک بگذارید . توجه داشته باشید که انتقال داده به این روش امن نیست و هر دستگاهی که استفاده کرده‌اید را بلافاصله پس از انتقال داده خاموش کنید تا مانع از اتصال دستگاه با دستگاه‌های ناشناس نزدیک به خود شوید.
- از برنامه‌های ارتباطی همتا به همتا مانند Briar و Bridgefy استفاده کنید. از خطرات امنیتی هر یک از آنها آگاه باشید.
- سعی کنید در زمان قطعی از روش‌های ارتباطی ناامن مانند پیامک یا تماس‌های تلفنی برای تبادل اطلاعات حساس استفاده نکنید. دولت‌ها می‌توانند مثلا از طریق رساننده‌ی خدمات ارتباطی شما این نوع ارتباطات را رهگیری کرده یا به محتوای آنها دسترسی پیدا کنند.
- کاربران تلفن‌های اندرویدی برای دانلود برنامه‌های موبایل بدون نیاز به اتصال به اینترنت می‌توانند از F-Droid استفاده کنند. یکی دیگر از گزینه‌های اندروید استفاده از فایل APK برای نصب برنامه است. این فایل‌های برنامه را می‌توان بدون نیاز به فروشگاه برنامه با دستگاه‌های دیگر به اشتراک گذاشت، اما چون این نوع فایل‌ها توسط فروشگاه برنامه بررسی نشده‌اند فقط آنها را از افراد مورد اعتماد خود بپذیرید.
- برای مستند کردن قطعی اینترنت از وبگاه‌های مسدود شده اسکرین‌شات بگیرید. بعدا می‌توانید این اطلاعات را با سازمان‌های حقوق دیجیتال ملی یا بین‌المللی به اشتراک بگذارید. توجه داشته باشید که انجام این کار ممکن است شما را در معرض خطر قرار دهد.
بعد از وصل شدن اینترنت
- با تحریریه یا همکاران خود در مورد اینکه کدام یک از راهکارهایی که برای زمان قطعی آماده کرده بودید موثر و کدام یک بی فایده بودند، صحبت کنید.
- دستگاه‌های خود را بررسی کنید، از محتوای آنها در یک حافظه خارجی یا در فضای ابری نسخه پشتیبان تهیه کرده و سپس آن از دستگاه حذف کنید. هر جا ممکن بود داده‌های خود را رمزگذاری کنید تا امنیت بیشتری داشته باشید.
سایر منابع
- کتابچه‌ی راهنمای قطعی اینترنت و انتخابات Access Now و گزارش «رویاهای در هم شکسته و فرصت‌های از دست رفته» اطلاعات بیشتری در مورد قطعی اینترنت دارند.
- Witness راهنماهای دقیقی در مورد نحوه‌ی تنظیم تلفن خود برای کار کردن بدون اینترنت و روش مستندسازی رویدادها در زمان قطعی آن دارد.
- جعبه ابزار قطعی عفو بین‌الملل شامل روش مستندسازی و اطلاع‌رسانی موارد نقض حقوق بشر در هنگام قطعی اینترنت است.